Zabiegi podtlenkiem azotu – informacje dla pacjenta

Cele i metody wykonania zabiegu 
Sedacja jest definiowana jako stan ograniczonego poziomu świadomości wywołany metodami farmakologicznymi, który pozwala pacjentowi na zachowanie reakcji stosownych do fizycznych bodźców lub poleceń słownych. Pacjent w sedacji nie odczuwa lęku, mimo że ma ograniczoną orientację i zmniejszoną zdolności koncentracji uwagi, współpracuje z wykonującym zabieg. Zachowane są odruchy obronne i wydolność oddechowa. Bardzo szybko powraca do pełna świadomości. Podtlenek azotu (“gaz rozweselający”) jest bezbarwnym, bezzapachowym gazem o lekko słodkawym smaku, który jest używany w trakcie leczenia stomatologicznego celem uspokojenia oraz rozluźnienia zestresowanego pacjenta. Wdychany podtlenek azotu wywołuje uczucie euforii oraz odprężenia. W trakcie sedacji pacjent może odczuwać także zawroty głowy, uderzenia gorąca oraz mrowienie głównie na skórze twarzy, rąk i stóp. W warunkach gabinetu stomatologicznego podtlenek azotu nie ma możliwości wywołania głębokiej narkozy lub snu – pacjent może swobodnie przełykać, mówić oraz kaszleć, a także pozostaje przytomny i oddycha samodzielnie. 
Alternatywne metody leczenia 
Psychoterapia 
Metody medycyny naturalnej pozwalające na zmniejszenie odczuwania stresu i bólu tj. akupresura, refleksoterapia, aromaterapia. 
Sedacja farmakologiczna doustna – np. w formie tabletek lub syropów 
Znieczulenia miejscowe w formie zastrzyku 
Sedoanalgezja dożylna – podanie silnych leków uspokajających i nasennych drogą dożylną 

Znieczulenie ogólne – pełna narkoza
 Następstwa odstąpienia od wykonania zabiegu
 W przypadku odstąpienia od zabiegu sedacji wziewnej podtlenkiem azotu oraz niezastosowania metody alternatywnej należy oczekiwać przy pacjentach nadpobudliwych nerwowo oraz z objawami dentofobii, nasilonych objawów pobudzenia oraz stresu związanego z leczeniem stomatologicznym. 
 
Wskazania do sedacji wziewnej podtlenkiem azotu 
Silny strach przed leczeniem stomatologicznym 
Nasilony odruch wymiotny 
Nadpobudliwość nerwowa 
Wszystkie zabiegi diagnostyczno - terapeutyczne z przewidywanymi nieprzyjemnymi odczuciami pacjenta  

Przeciwwskazania do sedacji wziewnej podtlenkiem azotu 
Nieżyt górnych dróg oddechowych – problemy z drożnością nosowego toru oddechowego (katar, zapalenie gardła, zapalenie ucha, zapalenie zatok obocznych nosa). 
Przerost migdałków i związany z tym ustny tor oddychania 
Spożycie posiłku bezpośrednio przed zabiegiem 
Choroby płuc (np. rozstrzenie oskrzelowe, rozedma płuc) 
Narkomania, ch. alkoholowa, psychozy 
Wrodzona wada serca 
Stwardnienie rozsiane, porfiria, miastenia gravis 
Ciąża 
Brak chęci współpracy ze strony pacjenta. 
 
Czas trwania zabiegu i minimalna ilości wizyt w celu osiągnięcia oczekiwanego efekt 
Czas trwania zabiegu sedacji wziewnej podtlenkiem azotu jest uzależniony od czasu trwania właściwego leczenia i wynosi od 15 minut do około 1,5 h. Minimalna ilość wizyt to jedna. 
 
Negatywne następstwa i możliwe powikłania 
Nudności i wymioty – najczęściej w przypadku spożycia posiłku przed zabiegiem sedacji 
Zawroty głowy i zaburzenia równowagi
Uspokojenie uzyskuje się wdychając podtlenek azotu za pomocą specjalnej maseczki zakładanej na nos. Po krótkim czasie odczuwane jest przyjemne oszołomienie, istotnie obniżony jest poziom lęku i dodatkowo występuje słabe działanie przeciwbólowe (wymagane jest dodatkowe znieczulenie miejscowe w celu osiągnięcia całkowitej bezbolesności zabiegu). Ze względu na szybkość pojawiania się i ustępowania sedacji wziewnej metoda jest bardzo szeroko stosowana na świecie. Nie pozwala na rozwinięcie się lęku do poziomu uniemożliwiającego kontynuowanie leczenia oraz wspomaga działanie środków miejscowo znieczulających. W trakcie sedacji pacjent często nie zdaje sobie sprawy z czynności wykonywanych w czasie zabiegu. Zdolności percepcyjne są znacząco osłabione. Często nie poznaje się igły i strzykawki. Pacjenci, u których wystąpiły halucynacje, w ogóle nie pamiętają samego zabiegu, co dla wielu jest bardzo pożądane. Halucynacje dotyczą głównie uczucia latania, pływania lub lewitowania w powietrzu, gdyż podtlenek azotu znieczulając całe ciało, znosi poczucie grawitacji. Przebywanie w stanie sedacji jest bardzo przyjemne. Działanie antylękowe sedacji wziewnej pod względem siły odpowiada działaniu sedacji doustnej (podanie doustnych leków uspokajających). Zastosowanie sedacji wziewnej umożliwia niejednokrotnie wyleczenie pacjenta z lęku, którego nabył w przeszłości. 

Zachowanie się w trakcie zabiegu 
Maska zakładana na nos musi być szczelna i pozostawać na miejscu przez cały okres sedacji 
Nie wolno oddychać przez usta!!! Należy oddychać tylko i wyłącznie przez nos! 
Nie wolno mówić w trakcie sedacji (podtlenek azotu jest usuwany przez usta co zmniejsza jego siłę działania)  

Sposoby postępowania po wykonaniu zabiegu 
Oddychanie czystym tlenem przez 5 minut po zakończeniu sedacji eliminuje 95% podtlenku azotu, który ulega wydaleniu przez płuca, a kolejne 5% jest wydalane po okresie około 20min po zakończeniu leczenia. W związku z tym po sedacji pacjent pozostaje przez około 30 min pod obserwacją lekarza w poczekalni. Po tym okresie czasu nie ma przeciwwskazań do prowadzenia pojazdów mechanicznych oraz obsługi maszyn precyzyjnych.